Maria, Jozef en Jesus op de vlucht voor Herodus. Basreliëf op de voorgevel van de kathedraal van Orvieto.
De eerste groep meende dat het met Kerstmis vooral om lekker eten ging. Er werd een tafel aangedragen die vervolgens werd gedekt. En het was bij dit tafeldekken dat het theatrale talent van onze Jan voor iedereen duidelijk werd. Jan moest uit een bakje vorken pakken en die naast de borden leggen. Hij deed dat overtuigend. Je voelde dat de kerk er in mee ging. Direct achter hem kwam zijn vriendje Etienne met de messen. Een sterk koppel. De scene eindigde met een chagrijnige koning. Dat gevreet had volgens hem niets met Kerstmis te maken. Dat was toch even schrikken. Weg tafel. De volgende groep ging aan de slag met een kerstboom. Ook die invulling van het kerstfeest vond geen genade in de ogen van de koning. Weg boom. Toen de cadeautjes. Voor de meeste leerlingen niet onbelangrijk. Er kwam een kist met cadeautjes die werden uitgedeeld aan de leerlingen van groep 3. Het gevolg was dat overal in de kerk jongere broertjes en zusjes luidkeels te kennen gaven dat ze ook cadeautjes wilden. De enorm chagrijnige koning maakte radicaal een einde aan deze wanvertoning.
En toen, eindelijk, het echte verhaal. Groep 1/2 betrad het podium. Plotseling was het een en al engel, herder, koning, schaap en natuurlijk Jozef en Maria. En een Kindje Jezus dat nog net op tijd kon worden aangereikt door de juf van groep 1/2. Het slotbetoog van de koning heeft ons niet bereikt omdat wij het liplezen niet beheersen, maar uit zijn mimiek en lichaamstaal sprak van grote tevredenheid en blijdschap.
Oude kerkjes en oude vrouwtjes
Het is al weer heel wat jaren geleden dat ik soms beslopen werd door een moeilijk te duiden gevoel. Niet chagrijnig, meer een mix van weemoed, nostalgie en bezorgdheid. Het overkwam me in Normandië, en daarna vaker ook op allerlei andere plekken, die met elkaar gemeen hadden dat er sprake was van een katholiek kerkje dat wegkwijnde, zijn functie dreigde te verliezen. Er zat nog net geen boekhandel of een yupperige architect met een ambitieuze vriendin in, maar als ‘het Huis van de Levende God’, als de ankerplaats van een vitale geloofsgemeenschap, als het vertrouwde baken voor opeenvolgende generaties, als plek waar het komende en het gaande leven worden gezegend, was het praktisch voorbij. Ik moet een slag om de arm houden want een te stellige uitspraak zou betekenen dat ik er van overtuigd ben dat dit deel van onze cultuur ten dode is opgeschreven. Ook al is mijn invloed gering, een dergelijk doodvonnis wil ik niet op mijn geweten hebben.
Het waren kerkjes waar de eeuwen vanaf dropen. Ze werden in leven gehouden door oude vrouwtjes. Een enkele keer zag ik ook een stokoud pastoortje. Oude vrouwtjes, die zo maar even binnen liepen, een kruisje sloegen en hun weg vervolgden. Of een boeket uitgebloeide rozen of lelies vervingen door een verse bos. Die gebogen over zwabbers en bezems probeerden verstoffing van het godshuis te voorkomen en die ongetwijfeld, maar dat bedenk ik nu ter plekke, op gezette tijden een pannetje soep meebrachten voor hun herder zonder kudde. Gezien de leeftijd van de oude vrouwtjes met de hoofddoekjes was het einde nabij. Hun eigen einde en het einde van dat wat ze met de moed der wanhoop probeerden te behoeden voor de ondergang. Maria’s waren het, met die hoofddoekjes. Oude Maria’s vervuld van vreugde en verdriet. Misschien iets meer van het laatste.
En dus?
