Gerard van de Schootbrugge & Espunt

Cor Bruijn, Sil

en al het andere

Praatje, 17 juli 2018

Sil en al het andere (relaas van een warm weekend in juli)

Kleindochter Lieke, Speuld, 15 juli 2018

Als ik deze woorden noteer is het maandag 16 juli 2018, 14.10 uur. De dag na de WK-finale en nog heel veel meer, twee dagen na ons eerste bezoek aan de kofferbakverkoop langs het Apeldoorns Kanaal en nog heel veel meer. Het is warm, gisteren was het warm en eergisteren was het niet veel koeler. Er is deze maand nog geen spatje regen gevallen. Hier onder de bomen van ons parkje is het goed uit te houden maar dat heeft alles te maken met bomen die nog goed in hun blad zitten. Hoelang houden de bomen het nog vol? Hoe diep moeten ze hier op de Veluwe gaan om grondwater te bereiken?

Gisteren zou onze zoon Bas langskomen met Jan en Lieke. We hadden zo goed en zo kwaad als het ging een soort plan gemaakt. In Ermelo werd een badje aangekocht, er was een dubbele bellenblaasuitrusting, er was stoepkrijt, we hadden een echte voetbal aangeschaft en die met een hulpventiel op spanning gebracht, voor Lieke natuurlijk ook een bal, een prentenboek van Jan van Haasteren, niet te bloot, waar ik zelf ook plezier aan beleefde, in Apeldoorn een oud prentenboekje van Freddy Langeler op de kop getikt, echtgenote van Eelco Martinus ten Harmsen van der Beek, de tekenaar van de strips van Flipje van Tiel, en de moeder van Fritzi ten Harmsen van der Beek, de muze van de Vijftigers, waar Annejet van der Zijl haar mooie boek Jagtlust aan heeft gewijd. Het boekje heet Sterrenkinderen en bij het doorbladeren viel me het geworstel met de rijmpjes op. Maar het sfeertje was wel erg jaren dertig en daar houdt Lieke van. Ze is drie.

Bas kwam inderdaad langs. Jan liet zien wat hij had gekocht voor de beloning die zijn rapport had opgeleverd. Jan is vijf en hij heeft met goed gevolg de kleuterschool afgerond. Het bewijs was een kunstboekje waarin zijn ontwikkeling van koppotelaar tot schepper van op paarden staande ridders te volgen is. En daarnaast een uitgebreide rapportage over de staat van zijn intellectuele en emotionele ontwikkeling vol staafdiagrammen en trendanalyses, gebaseerd op schoolexamens en CITO-toetsen. Denkend aan mijn eigen eerste rapportje van de eerste klas van de Willibrordusschool te Hilversum voelde ik me ineens heel oud. “Gaat over naar klas 2”, stond er onder een rijtje zevens en achten. En dat zonder de kleuterschool te hebben bezocht.

Jans kleine wereldje was ineens wel heel wat groter dan de mijne in die tijd. En dat kleine wereldje was nu ook al volledig doorgelicht en in kaart gebracht. Ik moest weer denken aan een jaar eerder. Jan was net vier en had zijn eerste CITO-toets gehad. Of zijn papa en mama even op school wilden komen om het resultaat door te nemen. Volgens Bas had het nogal dreigend geklonken. Die avond belde hij ons met een schokkend verhaal. Ons pientere, enthousiaste, sportieve Jan had van de vijftig vragen / opgaven er 43 fout aangekruisd. Zou dit ooit nog goed komen? We hebben geprobeerd Bas duidelijk te maken hoe onzinnig het is om kinderen op die leeftijd al te toetsen. Maar we konden zijn zorgen niet wegnemen. Zijn zoon, waar hij zo trots op was, was van het ene moment op het andere moment een zorgenkindje. Eerlijk gezegd hadden wij ook moeite om onze nuchtere kijk op de wereld overeind te houden. Wij strooiden onze verontwaardiging gul in het rond en lieten weten dat die CITO-ellende zo snel mogelijk moest worden afgeschaft.

Of het daaraan heeft gelegen weet ik niet, maar een feit is dat vorige week officieel bekend werd gemaakt dat de CITO-toets voor kleuters wordt afgeschaft. Gerechtigheid? Wijsheid? Wij waren op dat moment al weer een grote stap verder met de toets van Jan. Een week na het vernietigende oordeel kwam er een nieuw bericht van het CITO-front. Jan had niet 43 fout maar 43 goed van de 50. En over sommige fouten viel zelfs nog te twisten. De juf had even verkeerd gekeken.....

Vanochtend kwam er een vervelend berichtje uit Bunnik. Jan had zaterdag voor de beloning voor zijn rapportage iets leuks mogen kopen. Na lang zoeken was het een drone met vleugels geworden, uiteraard van Chinese makelij en nog net op tijd voordat de mondiale handelsoorlog ook de prijs van het kinderspeelgoed zou opdrijven. De gevleugelde drone werd aangedreven met een getande trekband. Gisteren toonde hij hem vol trots en ik mocht ook een keer trekken om vast te stellen dat het ontwerp toch wat beperkingen had.

Om een lang verhaal kort te maken, vanochtend bleek het trekbandje onvindbaar en Jan ontroostbaar. Bas SMS-te. Of het bandje misschien nog in Speuld lag. Even later Jan aan de telefoon. Hij wist nog precies waar hij het bandje had neergelegd. Midden op het parkeerterrein van ons parkje. Er kwam een bal langs en die had voorrang. Gemma kon even later melden dat het bandje was gevonden. We gaan het vanavond brengen en dan kan de drone weer met zijn vleugels wapperen. Drama in de kiem gesmoord. Mooi. Het is nu 15.10 uur.

Scene uit Sil de Strandjutter. Sil likt duim af. Helemaal links Wobke die er het hare van denkt.

Even terug naar zaterdag 14 juli, de kofferbakverkoop langs het Apeldoorns Kanaal. Het is zo’n beetje het enige waar het kanaal nog goed voor is. En dan alleen in juli en augustus. Je wil niet weten wat er allemaal in een kofferbak past en je wil al helemaal niet weten wat er allemaal uit kan komen om maar te zwijgen over alles wat er vervolgens allemaal op af komt.

Een bonte verzameling dingen en mensen waarbij het onderscheid niet altijd even duidelijk is. Wij proberen er altijd wel een keer heen te gaan. Je weet maar nooit. Ik had nu zelfs een klein lijstje in mijn hoofd. Niet op papier, dat paste niet bij de omstandigheden. Ik zocht en vond een verroest punttangetje dat ik node miste bij het manipuleren van stukjes kettingaandrijving (Meccano). IJverig schuren, siliconenspray, tectylspray, en ik had voor een euro een uitstekend en mooi glanzend tangetje. Klasse. Blij. Ik had voorts een lichte hoop om Sil de Strandjutter van Cor Bruijn tegen te komen. Na het lezen van de door zijn dochter geschreven biografie en na een recent bezoek aan het Juttersmuseum op Texel wil ik daar eens wat persoonlijks over schrijven.

Bij het verlaten van de lagere school kregen de kinderen in mijn tijd het boek Ons Hilversum, auteur Cor Bruijn, die in Hilversum jarenlang een lagere school leidde. Cor Bruijn was van de lichting Jan Ligthart (Ot en Sien) en Kees Boeke. Ergens in Ons Hilversum staat een opmerking die me heel lang niets zei, en die pas betekenis kreeg toen ik het boekje recent weer eens doorbladerde en intussen de omgeving van Garderen / Speuld / Drie had leren kennen omdat we daar een klein optrekje bezitten. Die opmerking gaat over de zogenoemde baakbeuken bij Drie die je volgens Cor Bruijn kon zien vanaf de toren van het beroemde stadhuis van Hilversum. Ik geloof hem graag en beschouw het als een teken. Baakbeuken waren bedoeld voor de oriëntatie van schepen, in dit geval schepen op de Zuiderzee.

Sil de Strandjutter was het eerste grote-mensenboek dat ik las, aangereikt door mijn vader. Ik vond het magisch. Pas nu, na zestig jaar, weet ik hoeveel inspanning het Cor Bruijn heeft gekost om dit boek te schrijven. Ik kwam in Apeldoorn overigens wel een jeugdboekje van Cor Bruijn tegen (Uitgever Callenbach), getiteld: Bram en Aart op zomervaart. Ik heb het laten liggen.

Enkele Duitse jubileumzegels, op 14 juli 2018 gescoord op de kofferbakverkoop langs het Apeldoorns Kanaal..

Wat ik niet heb laten liggen is een stapeltje CD’s die ik voor niets mocht meenemen. ‘Als ik vanmiddag weer thuis ben gaan ze toch naar het groot vuil. Volgende week heb ik weer nieuwe. Trouwens, het moois is er al tussenuit.’

Ik voelde me wat opgelaten. Ik ben niet geheel armlastig en gunde de man wat hem toekwam. Maar die was tevreden. Toen gooide ik het roer maar helemaal om. Er voegde zich een echtpaar bij mij. ‘Je mag het voor niks meenemen,’ liet ik ze weten. Nu was ik niet langer de enige scharrelaar. Ik vond toch nog de nummers 3 (Beethoven), 9 (Vivaldi) en 10 (Rossini) van EMI Classics, serie Tutti. Uit 1994, toen we nog versteld stonden van die dekselse compact disk van Philips.

Een stukje verderop trof ik de man waarbij ik ook vorig jaar telkens weer een mooi gevuld insteekboek met postzegels kocht. Hij had er nog altijd heel veel wat bij mij het vermoeden doet groeien dat ik de enige klant ben. Ik hoop dat hij nog meer inkomstenbronnen heeft, want dit boekje met Duitse jubileumzegels leverde hem slechts vier euro op. Ik probeer bij onze Jan een postzegelvonkje te laten ontbranden maar ik weet nu al dat ik kansloos ben tegen de spaaracties van Albert Heijn die iedere maand met een nieuw project komt. Maar van de andere kant, moeten wij ons er dan maar bij neerleggen dat de supermarkt bepaalt hoe ons leven in het algemeen en dat van Jan in het bijzonder eruitziet?

De geheime archieven van Tsaar Nicolaas II

Ik heb in Frankrijk gezien hoe de middenstand in oude stadjes wordt opgevreten als er dertig kilometer verderop weer een hypermarchée is neergedaald. En hoe de oude stadjes vervolgens wegzakken in een irreversibele coma. En dan heb ik het nog niet eens over alles wat er tegenwoordig per pakketje wordt afgeleverd door pakketslaven. Hoe duurzaam is dat eigenlijk? Het is nu 16.00 uur en ik vind dat ik goed bezig ben met de nadruk op bezig. Geen storend WK voetbal, een rustdag in de Tour en alle prijzen verdeeld op Wimbledon. Het was me het weekendje wel. Vandaag alleen nog de ontmoeting Trump-Poetin. Ik heb er nog niets over gehoord en ik hoop dat dat nog even zo blijft. Want dan kan ik nog even een volgende kofferbakaanwinst op tafel leggen. De titel: Les Archives Secrétes de l’Empereur Nicholas II. Vertaald uit het Russisch, uitgegeven in 1926 en deel van een serie boeken die te maken hebben met de Eerste Wereldoorlog. Het boek begint met een brief van Nicky (zo werd de Tsaar door zijn moeder aangeschreven) aan zijn moeder, gedateerd 18 mei 1905. Dat is zo’n ontdekking waar ik blij van wordt. Hopelijk ook wijzer. In ieder geval verbaasder. Op internet leerde ik dat Nicky met zijn hele gezin op, let wel, 17 juli 1918 in een een kelder in Jekatarinenburg werd afgeknald. Dat is morgen dus exact 100 jaar geleden. Adembenemend! Angstaanjagend! Wie trok hier aan welke touwtjes? Ik besluit een dag te wachten met het publiceren van dit relaas. Het moet allemaal wel kloppen.

Tsaar Nicolaas II (Nicky) met zijn gezin in 1914. Nog ongewis van het drama dat hun te wachten stond.

Vergelijk het eens met het gezin van Sil.

Gisteren, zondag 15 juli, kwam Bas langs in Speuld met Jan en Lieke. Heerlijke kinderen, heerlijke kleinkinderen. Tussen de kasseien op weg naar Roubaix en de finale van Frankrijk en Kroatië hebben we gevoetbald, gestoepkrijt en hebben we het badje in een bruikbare vorm gebracht. Bas en ik hebben de klus al blazend geklaard en zitten nu in een detoxificatieprogramma. Wij hebben te veel organisch oplosmiddel ingeademd. Het op druk brengen van een opblaasbadje en het snuffen aan een tube lijm vertoont meer overeenkomst dan goed is voor een mens. Jan en Lieke hadden geen enkel medelijden met ons. In tegendeel. Het tempo waarin wij het badje in vorm kregen beviel ze in het geheel niet. Maar toen het eindelijk zover was, konden we allemaal opgelucht ademhalen. In de rust eten en toen nog een tweede helft. Jan en Lieke werden achter het scherm gezet en een DVD met Donald Duck filmpjes deed de rest. Halverwege wilde Jan pesten, ook al omdat hij de filmpjes eerder maar vooral ook vaker had gezien. Pesten, en dan met alle regeltjes die hij er intussen zelf bij heeft bedacht (of opgepikt van andere pestkoppen). Gemma offerde zich op zodat Bas en ik de doodsstrijd van de Kroaten nog even konden blijven volgen. In WO I hoorden ze nog bij de keizer van Oostenrijk – Hongarije. Nicky kreeg thuis een hoop gelazer en stopte met oorlog voeren. Het heeft hem niet kunnen behoeden voor een wreed einde. Hij had zich ook niet erg geliefd gemaakt. Hij sleepte zijn gezin mee. Stel je voor dat zijn mooie dochters nog eens jochies zouden baren die hun historisch erfdeel zouden kunnen opeisen. Want het volk is kort van memorie dat wisten de Bolsjewieken natuurlijk ook. En de mens verandert niet, zeker niet de Russische mens. Dat gaat ook Trump niet lukken. Ik onderschat hem niet. Maar er zijn grenzen. En die grenzen zijn bijna terug bij het Europa van voor de Eerste Wereldoorlog. Want de mens verandert niet. En Europa ook niet. In ieder geval niet zo snel. Het is nu 16.50 uur. Gemma heeft een aardappelslaatje gemaakt en dan gaan we straks naar Bunnik om Jan zijn trekbandje te brengen. Dat heeft ie wel verdiend want zijn rapportage, opgesteld door het CBS, was alleszins het belonen waard. Morgen gaan we online.

Espunt, 17 juli 2018